14% van het Brusselse grondgebied is ingedeeld als Natura 2000-gebied. Voor die gebieden worden geleidelijk beheerplannen ingevoerd om een consistente en effectieve bescherming te garanderen. Op initiatief van de Brusselse minister van Leefmilieu heeft de regering zopas een zevende reeks plannen in eerste lezing goedgekeurd. Die nieuwe plannen hebben betrekking op het beheer van de groene ruimten langs de Woluwe (Hof ter Musschen, Bronnenpark, Maloupark, Woluwe-Ruigten, enz.). Van 14 februari tot 15 maart worden ze aan een openbaar onderzoek onderworpen. Er bestaan nu voor 2.035 ha van het 2.320 ha grote Natura 2000-netwerk specifieke beheerplannen, die een reeks maatregelen bevatten om de biodiversiteit te beschermen.
Natura 2000-netwerk
Het Natura 2000-netwerk is een Europees netwerk van bijzondere natuurgebieden, waarin landen zich ertoe verbinden de bescherming van de biodiversiteit te verzoenen met menselijke activiteiten. Bijna 20% van het Europese grondgebied maakt deel uit van dat netwerk. In Brussel bestrijkt het Natura 2000-netwerk 14% van het gewestelijke grondgebied en omvat het een vijftigtal gebieden, verspreid over drie grote zones:
- het Zoniënwoud met bosrand en de Woluwevallei in het zuidoosten van Brussel;
- de bosgebieden en open gebieden in Ukkel;
- de vochtige gebieden en bosgebieden van de Molenbeekvallei in het noordwesten van het Gewest.
Beheer van de Natura 2000-gebieden
Overeenkomstig de Europese wetgeving worden in de Natura 2000-beheerplannen de concrete maatregelen vastgesteld die moeten worden genomen om de natuurlijke habitats en de biodiversiteit te beschermen, rekening houdend met de specifieke natuurlijke en sociaaleconomische kenmerken van het gebied: hier een moerasgebied, daar moestuinen, een visvijver, enz.
De minister van Leefmilieu: “In Brussel zetten we ons in voor de biodiversiteit! De bescherming van ons natuurlijk erfgoed is namelijk essentieel om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan en de Brusselaars een gezonde en aangename leefomgeving te bieden. Daarom was het aannemen van deze beheerplannen een van mijn prioriteiten tijdens deze legislatuur. Meer dan 85% van het Natura 2000-netwerk beschikt nu over dergelijke plannen, met concrete maatregelen waardoor de natuur zich kan herstellen en ontwikkelen. Het is een essentiële strijd, want te veel natuurgebieden in onze stad staan onder druk.”
De Natura 2000-beheerplannen vormen een duidelijk en samenhangend kader voor alle actoren van alle gebieden, die momenteel door tientallen verschillende protagonisten worden beheerd of gebruikt (gewestelijke, federale of gemeenschapsadministraties, gemeenten, OCMW’s, privé-eigenaars, enz.). De plannen worden gecoördineerd door Leefmilieu Brussel en er wordt dus uitgebreid over overlegd voordat ze door de regering worden aangenomen, zodat de verschillende eigenaars en actoren het eens worden over de relevante maatregelen voor elk gebied.
Op dinsdag 20 februari bezocht de minister van Leefmilieu het gebied Hof ter Musschen, beheerd door de Milieucommissie Brussel en Omgeving (MOB), met logistieke en technische ondersteuning van Leefmilieu Brussel en de eigenaars.
Tijdens dat bezoek benadrukte de MOB de rijke biodiversiteit van dit halfnatuurlijke gebied, dat sinds 1994 beschermd is. Hof ter Musschen herbergt ongeveer 150 plantensoorten, waarvan sommige vrij zeldzaam zijn in Brussel en beschermd zijn, zoals de orchidee, de gewone dotterbloem, de koekoeksbloem, de watermuur, enz. Ook de fauna is gevarieerd, met veel vogels, zoals grasmussen en braamsluipers, zwaluwen, kwikstaarten en watersnippen, maar ook vleermuizen en kleine zoogdieren, zoals eikelmuizen, bunzingen, enz.
Het belangrijkste doel van het beheerplan is dus om die rijke biodiversiteit te behouden en te valoriseren, met name door te zorgen voor habitats die gunstig zijn voor de ontwikkeling ervan en door invasieve soorten onder controle te houden. Marthe Nyssen, prorector ‘Transitie’ aan de UCLouvain: “In het kader van haar transitiestrategie besteedt de UCLouvain bijzondere aandacht aan biodiversiteitskwesties op haar campussen. Ze versterkt de concrete maatregelen voor de bescherming, het beheer en het herstel van flora en fauna die al vele jaren van kracht zijn. Dit is onder andere een manier om bij te dragen aan het bereiken van de instandhoudingsdoelstellingen van de Natura 2000-gebieden en het behoud van de populaties en habitats van soorten die aanwezig zijn in haar gebieden. Naast de campus Woluwe liggen de vochtige weiden van Hof ter Musschen, gebieden die behouden moeten blijven. Ze beslaan bijna 10 hectare, waarvan 6 hectare eigendom is van de universiteit.”
Bijzondere aandacht wordt besteed aan de waterkwaliteit en het behoud van een optimaal niveau. De Woluwe bijvoorbeeld, die over de hele lengte van het gebied stroomt, wordt momenteel geruimd om te voorkomen dat ze dichtslibt en de groei van planten zoals riet tegen te gaan. Deze werkzaamheden zorgen voor een vlotte doorstroming van de Woluwe en versterken zo haar rol als ecologische corridor naar het Zoniënwoud.
De MOB, die Hof ter Musschen sinds 1989 beheert, kreeg in 2014 de Belgische Prijs van het Landschap voor haar inspanningen om het gebied te behouden en te valoriseren. De MOB organiseert elke maand een rondleiding door het gebied, evenals verschillende activiteiten, waaronder activiteiten met scholen om het publiek bewust te maken van de biologische waarde van het gebied.
De volgende gebieden hebben een beheerplan dat in eerste of tweede lezing is goedgekeurd door de regering: Zoniënwoud, Poelbos, Moeras van Jette-Ganshoren, Laarbeekbos, Dielegembos, Koning Boudewijnpark, Vronerodepark, Engelandplateau, Sauvagèrepark, Kauwberg, Taluds ‘Drielinden’, Florealvijver, Tournay-Solvaypark, Vijver van Bosvoorde, Oevers ‘Internationale School’, Vuurkeiendomein, Massart-tuin, Bergojepark, Ten Reukenpark en Senypark, Mellaertsvijvers, Woluwepark, Parmentierpark, Domein ‘Manoir d’Anjou’, Bronnenpark met wandelpad spoorwegtaluds, Maloupark, Hof ter Musschen, opengelegde Woluwe en Woluwe-Ruigten.
