Luchtverontreiniging is in België verantwoordelijk voor ongeveer 9.000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar. In het kader van de strijd tegen de emissies die afkomstig zijn van het vervoer heeft de Brusselse regering de mijlpalen 2025 – 2035 van haar lage-emissiezone (LEZ) definitief aangenomen. Op initiatief van de Regering werd ook een pakket versterkte sociale maatregelen aangenomen om de betrokken actoren beter te ondersteunen. Het Gewest beschikt voortaan over een duidelijke koers richting een wagenpark zonder directe uitstoot en over een reeks bijkomende maatregelen dankzij welke deze ambitieuze transitie op korte termijn kan worden ondersteund.
Sinds haar invoering in 2018 speelt de lage-emissiezone (LEZ) in Brussel een belangrijke rol in de vermindering van de luchtverontreiniging en bijgevolg in de verbetering van de gezondheid van de Brusselaars. Volgens recente analyses heeft zij bijgedragen tot een vermindering van de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof, afkomstig van het vervoer, met respectievelijk 11% en 11,5% in het Brussels Gewest.
Ondanks die verbeteringen woont de meerderheid van de Brusselaars toch nog steeds in buurten waar de luchtverontreiniging boven de door de WGO aanbevolen gezondheidslimieten ligt.[1] Dat heeft een enorme invloed op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen (ouderen, kinderen, kansarmen). Om de gezondheid van de burgers beter te beschermen, heeft de Brusselse regering daarom de dieseluitstap in 2030 en de benzine/CNG-uitstap in 2035 bevestigd, en heeft zij de mijlpalen van de lage-emissiezone aangenomen. Die maatregelen zijn er ook op gericht het Gewest in staat te stellen zijn klimaatdoelstellingen te behalen met het oog op de Europese doelstelling van koolstofneutraliteit tegen 2050.
Roadmap met verschillende begeleidende maatregelen
Om ervoor te zorgen dat deze ambitieuze transitie voor bedrijven en huishoudens geleidelijk en rechtvaardig verloopt, heeft de regering ook een roadmap goedgekeurd, genaamd ‘Low Emission Mobility Brussels’. Die roadmap is het resultaat van uitvoerig overleg van enkele maanden met de betrokken partijen en bevat tal van begeleidende maatregelen, gericht op specifieke Brusselse actoren, zoals personen met beperkte mobiliteit, kleine ondernemingen of autodelen. Financiële steun, informatie en bewustmaking, uitrol van laadpalen voor elektrische voertuigen: in de komende jaren zullen tal van maatregelen worden versterkt.
De tenuitvoerlegging van die roadmap is bovendien al van start gegaan. Zo heeft het Brussels Gewest onlangs een reeks belangrijke beslissingen genomen om een minder vervuilende mobiliteit aan te moedigen, waaronder:
- De beslissing om de komende jaren ongekende budgetten vrij te maken voor mobiliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waaronder een miljard euro voor het openbaar vervoer (bus, tram en metro) in 2022 om het aanbod en de toegankelijkheid ervan te verbeteren.
- De geslaagde hervorming van de Brussel’Air-premie, waarbij verschillende nieuwe mobiliteitsalternatieven zijn opgenomen en bijzondere aandacht wordt besteed aan de meest kwetsbare huishoudens. De premie wordt sinds 7 maart toegekend en er werden al meer dan 1.000 premies toegekend (300 meer dan in heel 2021). 64% daarvan is toegekend aan gezinnen met een zogenaamd ‘bescheiden’ inkomen.
- De goedkeuring en uitvoering van een gewestelijke strategische visie voor de uitrol van laadpalen voor elektrische voertuigen, waarbij ernaar wordt gestreefd om tegen 2035 22.000 publiek toegankelijke laadpunten te realiseren. De uitrol van dat netwerk door de daarbij betrokken publieke en private actoren gaat elke maand steeds sneller.
Versterkte maatregelen op korte termijn om bepaalde doelgroepen te begeleiden
Naast de langetermijnvisie op de toekomstige evolutie van het wagenpark en op de maatregelen die door het Gewest zullen worden uitgevoerd, heeft de Brusselse regering op initiatief van minister Alain Maron ook een pakket sociale maatregelen aangenomen om de actoren waarop de LEZ betrekking heeft voortaan beter te begeleiden.
Zo zal het initiatief “Low Emission Mobility Brussels” op touw worden gezet om projecten te financieren waarbij de groepen die zich zonder auto moeilijker kunnen verplaatsen, zullen worden begeleid. Met een bijkomend budget van één miljoen euro per jaar zal het mobiliteitsaanbod op heel het Brussels grondgebied uitbreid kunnen worden, met name door bepaalde obstakels voor de invoering van gedeelde mobiliteit aan te pakken.
Dankzij een reeks aanpassingen van de regels van de lage-emissiezone zou de transitie van ondernemingen en huishoudens ook vergemakkelijkt moeten worden, waaronder:
- de invoering van een reeks afwijkingen: voor (mini)bussen voor schoolvervoer en voor het vervoer van personen met beperkte mobiliteit, wanneer vertraging wordt opgelopen bij de levering, enz.;
- een vereenvoudigde toegang tot Brusselse P+R’s en de aanleg van een P+R in het noorden van Brussel (UZ Brussel).
- de verhoging van het maximale aantal dagpassen per jaar (van 8 naar 24);
- Een verhoging van de Brussel’Air-premie voor kwetsbare gezinnen met het oog op de mijlpaal van januari 2025 om de transitie naar een andere mobiliteitsvorm nog beter te ondersteunen. Het maximale bedrag wordt van 900 naar 1.000 euro opgetrokken. Van de vele mobiliteitsopties die worden aangeboden, zal een gezin dat nog geen voorkeurstarief geniet dankzij die verhoging bijvoorbeeld twee klassieke MIVB-abonnementen kunnen bekostigen.
Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering: “Met deze tekst geeft de regering duidelijk aan welke toekomst zij voor de mobiliteit in het Brussels Gewest op lange termijn voor ogen heeft: een almaar meer koolstofvrije, actieve en gedeelde mobiliteit. Daar moet iedereen wel bij varen. Door bijkomende begeleidende maatregelen te treffen, maken we bovendien ons voornemen waar om deze overgang sociaal rechtvaardig te laten verlopen en laten we niemand aan de kant.”
Alain Maron, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor Klimaattransitie, Leefmilieu en Energie: “In Brussel heeft de lage-emissiezone de luchtkwaliteit al verbeterd. De regering geeft vandaag een nieuw en duidelijk signaal: ze wil verder gaan om de gezondheid van haar inwoners te beschermen, minder vervuilende mobiliteit aan te moedigen en de Europese klimaatambities waar te maken. Deze beslissing zal in het bijzonder ten goede komen aan onze kinderen en ouderen, alsook aan de meest kwetsbare groepen, die in hoge mate worden blootgesteld aan de schadelijke gevolgen van de verontreiniging. Door een duidelijke roadmap op te stellen en door een reeks bijkomende begeleidende maatregelen aan te nemen, zorgen we er vandaag ook voor dat niemand aan de zijlijn blijft staan bij deze transitie.”
Elke Van den Brandt, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor Mobiliteit: “Het gewestelijke mobiliteitsplan Good Move wil het aantal verplaatsingen met de auto met 24% verminderen tegen 2030. Om dit te bereiken investeren wij massaal in mobiliteitsalternatieven zoals openbaar vervoer, te voet gaan, fietsen en deelwagens. Uiteraard kunnen niet alle ritten met personenwagens worden vervangen. Maar dankzij de acties van mijn collega Alain Maron worden ze in de toekomst schoner en stiller in Brussel.”
Sven Gatz, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor Begroting: “Ik ben blij dat er gekozen is voor een evolutionaire en pragmatische aanpak om vervuilende voertuigen in Brussel aanzienlijk te beperken”, zegt Sven Gatz, Brussels minister voor begroting. “We investeren serieuze budgetten om ervoor te zorgen dat Brussel, door zijn omvang en economische aantrekkingskracht, het goede voorbeeld geeft op het vlak van duurzame mobiliteit om de Europese doelstellingen te behalen, maar ook om de gezondheid van de Brusselaars en pendelaars op lange termijn te verbeteren.”
Bernard Clerfayt, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor Digitalisering: “Technologie moet ten dienste staan van de burger. In dit geval stelt de inzet van technologie ons niet alleen in staat de luchtkwaliteit te verbeteren, maar ook de gezondheid van de Brusselaars te beschermen. Daarom hebben wij een intelligent en efficiënt systeem opgezet om de toegang tot de hoofdstad op een efficiënte manier te beperken voor de meest vervuilende auto’s. Dankzij een netwerk van slimme sensoren, de ANPR-camera’s, controleren we de toegang van auto’s tot het Brussels grondgebied en bestraffen we automatisch bestuurders van voertuigen die de lage-emissiezone niet respecteren. “
[1] Zie met name de resultaten van het project CurieuzenAir: https://curieuzenair.brussels/en/home/
