De overstromingen van vorige zomer en de droogte van deze zomer hebben het overduidelijk gemaakt: duurzaam waterbeheer is van cruciaal belang in het licht van de klimaatverandering. Die kwestie staat centraal in het nieuwe Waterbeheerplan 2022-2027 van het Brussels Gewest, dat sinds begin november aan een openbaar onderzoek is onderworpen. Het belangrijkste doel van dat plan is om water weer centraal te stellen in de stad, door een nieuw beheer van regenwater, dat wordt benut als hulpbron in plaats van snel te worden afgevoerd naar de riolen als bron van afval.
Op dinsdag 8 november stelde de Brusselse minister van Klimaattransitie en Leefmilieu, Alain MARON, de belangrijkste principes van dat nieuw geïntegreerd regenwaterbeheer voor, in aanwezigheid van Alain MUGABO, schepen belast met Klimaat en Water in Vorst, een pioniersgemeente op dat gebied. In de Waterstraat liggen sinds 2020 regentuinen, waar alles zo is ontworpen dat het regenwater infiltreert en niet van de hellende straat afloopt.
Die infiltratie van het regenwater in de bodem waar het valt, is het belangrijkste principe van het geïntegreerd regenwaterbeheer dat het Brussels Gewest op zijn grondgebied wil ontwikkelen. Concreet betekent dit dat de regen niet langer in de riolering terechtkomt, maar wordt geabsorbeerd door de bodem, die via verschillende voorzieningen, zoals de door de gemeente Vorst aangelegde regentuinen, waterdoorlatend wordt gemaakt. Het gebruik van groene oplossingen voor het regenwaterbeheer heeft veel voordelen:
- In de eerste plaats verminderen die voorzieningen het risico op overstromingen, dat hoofdzakelijk verband houdt met de verzadiging van het rioleringsnet, doordat de lozingen in het rioleringsnet worden verminderd. Leefmilieu Brussel schat dat één op de drie Brusselaars potentieel getroffen wordt door overstromingen.
- De voorzieningen verbeteren ook de waterkwaliteit van het kanaal en de Zenne. Momenteel verzadigt de regen die in de riolen wordt geloosd het rioleringsnet, en het overtollige water, bestaande uit een mengsel van regenwater en vuil water, wordt via overstorten in onze waterlopen geloosd. Als de regen niet meer naar de riolen wordt afgevoerd, zal het regenwater de facto het rioleringsnet niet meer verzadigen en het kanaal en de Zenne niet meer vervuilen.
- De voorzieningen koelen de omgevingslucht plaatselijk af met 3-4°C tijdens hittegolven.
- Ze dragen bij tot het herstel van de biodiversiteit door het groene netwerk in de hele stad uit te breiden.
- Ze behouden het drinkwater door het grondwater te voeden.
- Ten slotte is de winst ook economisch. Regentuinen zijn veel goedkoper dan stormbekkens: 1.200 tot 1.500 euro/m³ voor een betonnen structuur, tegenover 50 tot 150 euro/m³ voor een groene structuur.
Door deze nieuwe manier van bouwen zal de stad dus beter aangepast zijn aan de klimaatverandering. Leefmilieu Brussel ontwikkelt zijn groene ruimtes al volgens dat principe van geïntegreerd regenwaterbeheer. Met het Waterbeheerplan 2022-2027 wil de Brusselse regering dat regenwaterbeheer aan de bron geleidelijk uitbreiden tot het hele grondgebied. Aangezien 80% van de wegen in Brussel gemeentelijk is, geeft de regering financiële steun aan de gemeenten om deze projecten uit te voeren, met name via subsidies en de projectoproep ‘Klimaatactie’. En de gemeenten reageren op die oproep: in 2020 en 2021 zijn 80 gemeentelijke projecten ondersteund door het Gewest, voor een bedrag van meer dan 6 miljoenen euros. In 2022 zijn 54 nieuwe projecten ingediend. De winnaars worden begin december bekendgemaakt.
Op gewestelijk niveau ziet de regering, via de bevoegde ministers, toe op de toepassing van duurzaam regenwaterbeheer in de verschillende stadsvernieuwingsprojecten (SVC, duurzame wijkcontracten …), bij de heraanleg van gewestwegen en bij de lopende hervorming van de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening, die bepaalt dat voortaan minstens 10% van de openbare ruimte waterdoorlatend moet zijn.
Binnen Leefmilieu Brussel is een facilitator ‘Water’ opgericht om private en publieke actoren te ondersteunen en te begeleiden bij hun projecten. Brusselaars die een regenwatertank willen installeren of hun bodem waterdoorlatend willen maken, kunnen Renolution-premies ontvangen.
Alain Maron, Brussels minister van Klimaattransitie en Leefmilieu: “Het is tijd om de bladzijde om te slaan van de buitensporige verstening van onze stad, die meer dan 150 jaar geleden begon met de overwelving van de Zenne. Door de regen optimaal te benutten en de natuurlijke cyclus ervan te herstellen, behouden we onze watervoorraden op lange termijn en maken we van Brussel een stad die beter aangepast is aan de klimaatverandering en die groener en aangenamer is om in te leven.”
Alain Mugabo, schepen van Klimaat en Water in Vorst: “Deze nieuwe strategie is al realiteit in Vorst en ze werkt! Er is geen enkele inrichting in de openbare ruimte of in een openbaar gebouw meer die niet gepaard gaat met de aanleg van regentuinen. Zo kan onze gemeente het hoofd bieden aan de gevolgen van de klimaatverandering.”
Het openbaar onderzoek van het Waterbeheerplan loopt tot 30 april 2023. Alle documenten kunnen online of op afspraak worden geraadpleegd bij Leefmilieu Brussel (eau_water@environnement.brussels) en in de 19 gemeenten.
