De dienstverlening en de stedelijke netheid versterken, de levenskwaliteit van de Brusselaars verbeteren, het sorteerbeleid uitbreiden en de hoeveelheid afval verminderen: dat zijn de belangrijkste doelstellingen van het beleid inzake stedelijke netheid dat tijdens deze legislatuur wordt gevoerd. Het is dan ook in die context dat het Agentschap Net Brussel, op verzoek van de Brusselse minister van Openbare Netheid, in september een studie heeft gelanceerd naar de resultaten van de inzameling van afval via ondergrondse containers. Die studie maakt integraal deel uit van de gewestelijke strategie voor netheid clean.brussels. Het doel ervan is de operationele haalbaarheid van een dergelijke omschakeling nader te bepalen en de modaliteiten voor de eventuele implementatie ervan te onderzoeken.
“Welke optie ook wordt gekozen voor het beheer van ons afval, het doel is dat de Brusselaars een betere dienstverlening krijgen, de best mogelijke ophaal- en sorteerpercentages gegarandeerd worden en de stedelijke netheid verbetert”, zegt de Brusselse minister van Openbare Netheid.
De eerste resultaten van die studie, die nog besproken zullen worden met alle gemeenten, omvatten een analyse van de feedback over de afvalinzameling via ondergrondse afvalcontainers in andere Europese steden die vergelijkbaar zijn met het Gewest (Antwerpen, Barcelona, Rotterdam, Firenze, Hamburg en Porto). Deze benchmark had in eerste instantie tot doel na te gaan welke lessen kunnen worden getrokken uit de ervaringen van de andere steden om ze te vergelijken met de analyse van het systeem dat in Brussel van kracht is. Dat vormt dan ook de volgende fase van de studie.
Hoewel het voorbarig is om op basis van deze eerste fase van de studie definitieve conclusies te trekken over de “sorteerruimten”, kunnen bepaalde aspecten van het gebruik ervan, hun voordelen maar ook hun beperkingen worden belicht door de punten van overeenstemming die in de verschillende bestudeerde steden werden vastgesteld, met elkaar te vergelijken.
Een van de belangrijkste bevindingen van de studie is dat de impact van ondergrondse containers genuanceerd dient te worden en afhangt van een aantal elementen: de context (type woning, dichtheid, sociale cohesie, …), gekoppeld aan de bestaande situatie (type en methode van inzameling), maar ook en vooral aan de details van de implementatie (toegangsmodaliteiten, nabijheid, opvolgingsmechanismen, …) en de andere instrumenten die tijdens de implementatie worden ingezet (communicatie, stimulansen, …).
Concreet worden in dit eerste deel van de studie de volgende positieve punten bevestigd:
- Ondergrondse containers bieden een flexibele en handige oplossing voor bewoners of gebouwen met een beperkte opslagruimte om afval te sorteren.
- Dankzij ondergrondse containers staan er geen vuilniszakken en -bakken op voetpaden, wat het voetgangersverkeer en de netheid ten goede komt.
De analyse van de casestudies brengt een aantal beperkingen en aandachtspunten aan het licht, die alle casestudies gemeen hebben:
- Het is moeilijk om er plaats voor te vinden.
- Sorteerruimten met ondergrondse containers gaan gepaard met aanzienlijke investerings- en onderhoudskosten.
- Zwerfvuil lijkt een terugkerend probleem te zijn in de sorteerruimten en containers. Hoewel dat niet bij elke sorteerruimte lijkt voor te komen, hebben al de geanalyseerde steden het probleem gemeld.
- Sorteerprestaties: zelfs als de sorteerruimten de bewoners meer gebruiksgemak kunnen bieden, is het niet zeker of zich dat wel zal vertalen in een verbetering van de sorteerprestaties. De sorteerprestaties lijken af te hangen van de details van de implementatie van de sorteerruimten (met name gestuurde opening, nabijheid of gedifferentieerde opening, die in verschillende casestudies als essentieel worden beschouwd).
Het succes van sorteerruimten in de vorm van ondergrondse containers hangt heel sterk af van de details van de implementatie ervan en de kwaliteit van de dienst, maar ook van de aanvullende instrumenten die worden gebruikt om het sorteren te bevorderen: informatie en directe communicatie, toezicht en controles, stimulansen, enzovoort. In de volgende fase van de studie zal in detail moeten worden geanalyseerd hoe en tegen welke kosten een hoog kwaliteitsniveau in Brussel kan worden gegarandeerd, om onze doelstellingen te bereiken.
De volgende resultaten van de studie zullen deze zomer bekend zijn. In het volgende rapport zullen de resultaten van de al geïnstalleerde containers in het Gewest en de verbeteringsmogelijkheden worden geëvalueerd. Vervolgens zal er een evaluatie moeten worden gemaakt van de risico’s en mogelijkheden om deze inzamelmethode in verschillende soorten wijken of woonvormen in Brussel toe te passen.
Ter herinnering: een groot deel van het afval van Brusselse gezinnen (ongeveer 24%) wordt al ingezameld in “rolcontainers”, vooral in grote gebouwen, en in het Brussels Gewest werden ook ondergrondse containers geplaatst om te testen onder welke voorwaarden ze doeltreffend genoeg zijn wat betreft de inzameling, sortering en netheid rond de containers. Sinds 2018 plaatst het Gewest ondergrondse containers in nieuwe wijken op basis van bepaalde criteria: het statuut van de gebruikers (alleen voor huishoudens), het aantal woningen, de toegankelijkheid voor ophaalwagens enzovoort.
Net Brussel betrekt talrijke belanghebbenden bij deze studie, waaronder de Brusselse gemeenten, Fost Plus, Leefmilieu Brussel, Brussel Mobiliteit en Perspective. Zodra de studie is afgerond en wanneer de conclusie zal zijn dat het de moeite loont om dit systeem in het Brussels Gewest verder uit te rollen, zal Net Brussel de operationele haalbaarheid van een dergelijke omschakeling en de modaliteiten en kosten voor de implementatie ervan nader bepalen. Het project zal dan op de onderhandelingstafel liggen voor een volgend regeerakkoord.
