Het Brussels Gewest heeft in 2021 500.000 ton ongesorteerd afval verbrand. Dat komt overeen met 200 keer het gewicht van het Atomium. Bij de verbranding van dat afval is het CO2-equivalent van 145.000 auto’s vrijgekomen.[1] Veel afval dat momenteel in de verbrandingsoven terechtkomt, zoals plastic, textiel en voedselafval, zou echter nuttig kunnen worden toegepast als het beter zou worden gesorteerd. Om afval beter te recycleren zal de Brusselse regering daarom de afvalinzameling grondig hervormen.
Alain Maron, Brussels minister van Klimaattransitie, Leefmilieu en Openbare Netheid: “Ons afval is een waardevolle hulpbron. In een veranderende wereld is er geen plaats meer voor verspilling. De hervorming die we lanceren is een nieuwe stap op weg naar een schonere en duurzamere stad.”
Nieuwe sorteer- en recyclagestromen creëren
De eerste stap om de hoeveelheid afval te verminderen is efficiënte sorteer- en recyclagestromen opzetten. De Brusselse regering heeft daarom beslist om nieuwe stromen te ontwikkelen voor matrassen, metaal, hout, plasticfolie, puin en textiel. Ondernemingen zullen vanaf 2023 (2025 voor textiel) hun afval in die nieuwe stromen nuttig moeten toepassen.
Bioafval nuttig toepassen om het opwarmen van de planeet door water te verbranden te stoppen
Brusselse huishoudens zullen ook hun afval beter moeten sorteren, waaronder voedselafval, dat nog altijd 40% van het gewicht van de witte zakken uitmaakt. Het verbranden ervan is inefficiënt en leidt tot de uitstoot van broeikasgassen. Het is een aberratie die indruist tegen de klimaatdoelstellingen die het Brussels Gewest zich heeft gesteld, namelijk koolstofneutraliteit in 2050. Nochtans heeft bioafval onverwachte waarde: het kan worden benut voor het produceren van hernieuwbare energie (via biomethanisering) of teelaarde (via compostering), twee lokale hulpbronnen die essentieel zijn voor onze klimaattransitie. Bioafval sorteren wordt in Brussel verplicht vanaf 15 mei 2023. Deze sortering, die in 2017 algemeen werd ingevoerd in het hele Gewest, gebeurde tot nu toe op vrijwillige basis. Bioafval moet binnenkort in de oranje zak worden gesorteerd en/of gecomposteerd.
Sinds de lancering van de oranje zak zijn heel wat bewustmakingscampagnes gevoerd. Net Brussel heeft dus al acties ondernomen – en doet dat nog steeds – op de meeste Brusselse markten. Ook zijn meer dan 35.000 oranje plastic containers verdeeld door het agentschap of de gemeenten.
Plastic sorteren om nieuwe objecten te maken
Het sorteren van plastic en metalen verpakkingen en drankkartons, wat sinds 2010 verplicht is, is in januari 2021 uitgebreid. Sindsdien wordt de Brusselaars gevraagd om meer soorten plastic verpakkingen in hun ‘nieuwe’ blauwe zak te stoppen. Volgens Fostplus zal meer dan 8 kg per inwoner per jaar worden overgeheveld van de witte zak naar de blauwe zak, om te worden gerecycleerd tot nieuwe voorwerpen. Na ruim twee jaar van bewustmakingscampagnes wordt het sorteren van die verpakkingen nu verplicht vanaf 15 mei 2023.
Beter afval sorteren betekent een legere witte zak
De blauwe en oranje zak vullen komt in feite neer op het mechanisch leegmaken van de witte zak. Door de sorteerverplichting zal de helft van de huidige inhoud van de witte zak niet meer in die zak belanden, terwijl de inhoud van de andere zakken zal toenemen. Het is belangrijk daarmee rekening te houden bij het organiseren van de ophalingen, om de rondes te optimaliseren. Concreet zullen er minder vrachtwagens moeten uitrijden om de witte zakken op te halen, aangezien die minder snel vol zullen zitten en minder vaak zullen worden buitengezet. Anderzijds zullen voor de selectieve inzameling, in het bijzonder van organisch afval, meer rondes nodig zijn.
Uiteindelijk zullen in alle Brusselse gemeenten, net als in de meeste grote steden van het land, alle zakken één keer per week worden opgehaald. Die vermindering van de frequentie van de huis-aan-huisophaling van de witte zak zal geleidelijk gebeuren en start op 15 mei 2023 met een eerste fase in de volgende tien Brusselse gemeenten: Oudergem, Sint-Agatha-Berchem, Brussel-Stad (alleen op het grondgebied van Haren en Neder-Over-Heembeek), Evere, Ganshoren, Jette, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Lambrechts-Woluwe en Sint-Pieters-Woluwe. Die gemeenten zijn uitgekozen vanwege hun lagere globale dichtheid en ook omdat de afvalsortering er over het algemeen al ver gevorderd is. Deze hervorming geldt niet voor appartementsgebouwen waar containers worden gebruikt. Dat is het geval voor 32% van de bevolking van de genoemde tien gemeenten.
Voor appartementsgebouwen waar de inzameling met containers gebeurt, verandert de ophaalfrequentie niet. Naast de bewustmakingscampagnes die Net Brussel, Leefmilieu Brussel en Fostplus al hebben gevoerd, zullen nieuwe acties worden gelanceerd, in het bijzonder met de sociale actoren: er zullen enkele duizenden oranje containers worden verdeeld en er worden aangepaste containers ontwikkeld voor kleine woningen. Die optimalisering van de inzameling is een belangrijk onderdeel van ‘Up!’, het herontwikkelingsplan van het Agentschap Net Brussel.
Voorbeeldige overheidsinstanties
Tot slot hebben de overheidsinstellingen een voorbeeldrol te vervullen. Als gevolg daarvan zullen overheidsdiensten vanaf 2023 geen wegwerpverpakkingen meer mogen gebruiken. De Brusselse overheidsdiensten zullen vanaf januari 2023 geen plastic flessen meer mogen aanbieden en vanaf juli 2023 ook geen wegwerpverpakkingen voor voedsel meer.
Zo zet het Brussels Gewest een nieuwe stap in de sortering en vermindering van zijn afval om zijn klimaatdoelstellingen te bereiken.
[1] De verbrandingsoven heeft 470.730 ton CO2 uitgestoten in 2021. Het equivalent is berekend op basis van een gemiddelde van 19.519 km/jaar voor een dieselauto, ervan uitgaande dat per 6.000 afgelegde km één ton CO2 vrijkomt. Bronnen: https://mobilit.belgium.be/sites/default/files/rapport_kilometers_2017_nl.pdf
https://www.energids.be/nl/vraag-antwoord/wat-houdt-een-ton-co2-precies-in/2141/
